Waarom oordelen we zo snel?

Het neemt in Nederland soms bijna epidemische vormen aan: het voortdurend oordelen over alles en iedereen, inclusief onszelf.  Wat is er met ons gebeurd dat we blijkbaar ‘en masse’ aan het oordelen zijn geslagen? Of deden we dat altijd al?

Het is onontkoombaar. Iedereen heeft een mening over het Coronabeleid, waarbij voor- en tegenstanders zo fel zijn, dat er zelfs vriendschappen en familierelaties door verbroken worden.

En zo zijn er ook talloze meningen over een heleboel complexe situaties, waarbij de ‘waarheid’ domweg niet bestaat. Daar zijn ze te complex voor. Er speelt vaak zoveel mee dat niemand kan voorspellen wat je moet doen of hoe het afloopt. Bijvoorbeeld over vluchtelingen: “het kàn gewoon niet, al die mensen die hier naar toe komen, ze moeten er echt iets aan doen”. Over opvoeding : “al die prinsjes en prinsesjes, geen wonder dat die kinderen niet te hanteren zijn”. Over het basisonderwijs : “ze moeten daar gewoon weer eens gaan lès geven in plaats van de hele tijd projecten en thema’s aan te bieden”. Over voedsel: “de hele voedingsindustrie is één grote oplichterij, ze willen alleen maar zoveel mogelijk verdienen door zoveel mogelijk goedkope troep in ons eten te proppen”.

En ook op privéterrein vliegen de oordelen je om de oren. Bijvoorbeeld over hoe vaak je bij familie op bezoek moet gaan: “zo, dus jullie komen ook maar weer eens langs?”. Over persoonlijk verdriet :“zit je daar nou nog mee? Je moet het nu ook eens achter je laten, hoor, zoek afleiding, anders gaan we eens samen de stad in”. Over keuzes van mensen: “ik snap niet dat hij de hele dag met die motor bezig is, wat is daar nou aan, besteed liever eens wat tijd aan je gezin”. Of over de buren: “dat zijn zulke rare mensen, hè, ze laten overal troep slingeren en maken altijd lawaai, je hebt er niks aan”.

En zo oordelen we ons een slag in de rondte. En ja, ook hoogsensitieve mensen oordelen! Het is zo makkelijk, gaat zo snel, en je hoeft toch niet altijd maar zo serieus te zijn?

Is ook zo! Ik ben blij met vriendinnen die de luchtige, lichte kant van het leven benadrukken en me zo soms verlossen van al teveel zwaarte en gepsychologiseer. Maar licht en luchtig is niet hetzelfde als oordelen.

Voor mij voelt het soms alsof we met zijn allen de weg kwijt zijn. De innerlijke balans is verstoord door een jarenlang proces van steeds hogere eisen, een te hoog tempo en gebrek aan tijd om na te denken. Altijd en overal je mening geven is de norm! Dat wordt nog versterkt door de enorme hoeveelheid meningen die we elke dag over ons laten uitstorten, door instagram, Facebook, twitter enzovoorts. Een snel oordeel is dan een stuk gemakkelijker dan je rustig verdiepen in een kwestie, en er nog eens een nachtje over slapen.

Het oordelen -meestal vooral over de ander- is er ongetwijfeld altijd geweest. Maar door de “need to act fast” zijn we steeds vaker gestresst en druk. En ons brein is niet geneigd tot subtiliteit als we onder druk staan.  Dit heeft volgens mij niet geleid tot een vriendelijke, fijne wereld.

Een paar regels uit een lied dat ik Ramses Shaffy hoorde zingen:

“Ik ben misschien te laat geboren,

of in een land met ander licht.

Ik voel me altijd wat verloren,

al toont de spiegel mijn gezicht”

Wie herkent dit? Voor wie dit helemaal aanvoelt: laten we elke dag eens minstens 1 keer voor we onze meningen er weer uitflappen een pauze inlassen. En de kwestie eens van meerdere kanten te bekijken. Misschien een aantal mensen te vragen hoe zij er tegenaan kijken. En soms erkennen dat je het gewoon niet weet. Mensen die twijfelen, zoeken, luisteren zijn vaak vele malen realistischer en dwingen oneindig veel meer respect af dan mensen die je op hoge toon hun pasklare oplossingen voor elk probleem opdringen. Zeg maar de “need to act slow”, wat een rust en ruimte zou dat geven in een wereld die van de overspannen meningen aan elkaar lijkt te hangen.